Impact verkocht! Sociaal ondernemers in het vizier van aankopers

Sociaal aankopen betekent voor mij bewust kiezen voor leveranciers of partners die mee bouwen aan een positieve impact op de samenleving. Het gaat verder dan prijs en kwaliteit: je kijkt ook naar wie je ondersteunt en wat zij bijdragen. Ik zie daarin drie vormen van sociaal aankopen:

1. Impactgericht inkopen
   Je kiest voor partners die actief het verschil maken voor specifieke doelgroepen. Denk aan organisaties die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kansen geven. Je aankoop wordt dan een hefboom voor inclusie.
   
2. Inclusief inkopen
   Hier let je op wie er achter het bedrijf staat. Wie leidt de organisatie? Hoe divers is het team? Heeft de onderneming een inclusief beleid of businessplan? Je kijkt dus verder dan het product of de dienst alleen – je kijkt naar wie je ondersteunt.
   
3. Duurzaam inkopen
   Deze vorm is het meest bekend. Je controleert of je aankoop geen negatieve impact heeft op mens en milieu. Denk aan aandacht voor mensenrechten, ecologische voetafdruk en duurzaamheid in lijn met de Sustainable Development Goals (SDG’s). Ook ESG-rapportering wordt hier steeds belangrijker, zeker met de nieuwe rapportageverplichtingen die op ons afkomen.

Kort samengevat: sociaal aankopen betekent voor mij dat je bewust samenwerkt met partijen die bijdragen aan een betere samenleving. Ofwel door hen rechtstreeks te kiezen als leverancier, ofwel door ervoor te zorgen dat ze niet bij voorbaat uitgesloten worden in je aanbestedingsprocedure. Zo geef je écht iedereen een plek aan tafel.

“Een veelvoorkomend vooroordeel waar sociaal ondernemers mee te maken krijgen, is de twijfel over hun kwaliteit. Aankopers vragen zich soms af: Zijn ze vooral bezig met hun maatschappelijke impact, of leveren ze ook écht goede producten of diensten?”

“Voor een aankoper staan kwaliteit en leverbetrouwbaarheid voorop. De sociale impact is zeker een meerwaarde, maar het blijft vaak een tweede criterium. De basis – prijs-kwaliteitverhouding en haalbare levertijd – moet in orde zijn. Als je dat vertrouwen kunt geven, bijvoorbeeld via sterke referentieprojecten, heb je een stapje voor.”

“Dan is samenwerking een slimme zet. Niets houdt je tegen om samen in te dienen met een partner die wél ervaring heeft. Dat doen kleinere of beginnende spelers wel vaker: ze bundelen de krachten met een grotere, gevestigde partner. En dat werkt. Zo bouw je mee aan een referentie én stel je de aankoper gerust.”

“Zoals ik eerder al zei: voor aankopers blijven productkwaliteit, leverbetrouwbaarheid en schaalbaarheid de belangrijkste factoren. Je sociale impact komt meestal pas op de tweede plaats, tenzij er in het bestek expliciet gevraagd wordt naar duurzaamheid of impactcriteria.”

“Dat betekent niet dat je impactverhaal overbodig is – integendeel. Zorg dat je Theory of Change en impact duidelijk en scherp zijn. Misschien speelt het niet altijd een rol in het aankoopproces zelf, maar voor andere contexten – zoals partnerschappen, investeerders of merkversterking – is het essentiële informatie. En als impact wél gevraagd wordt, dan sta je met een helder verhaal meteen een stap voor.”

“Toen ik voor Lantis werkte aan de Oosterweelverbinding, zag ik van dichtbij hoe er werd samengewerkt met Talentenwerf. Dat is een netwerk van partners die samen de knelpunten in de bouwsector aanpakken – vooral rond instroom en opleiding van talent. Een mooi voorbeeld van hoe samenwerking structureel iets in beweging zet.”

“Maar ook FIX vzw in Brussel vind ik inspirerend. Zij renoveren Nederlandstalige school- en organisatiegebouwen in het Brussels Gewest, en laten die werken uitvoeren door laaggeschoolde, langdurig werkzoekenden. Ze slagen erin om te leveren aan reguliere klanten zoals scholen, ook al werken ze niet met een vaste partner. Toch zetten ze hun activiteiten duurzaam verder – dat is best sterk.”

“Of neem Nektari, een maatwerkbedrijf dat veel verder gaat dan het klassieke beeld. Zij leveren aan reguliere bedrijven en hebben langdurige samenwerkingen lopen, bijvoorbeeld met Pfizer. Tijdens de coronapandemie schakelden ze snel en namen ze zelfs de verpakking van vaccins op zich. Hun filosofie is helder: wie in de regio wil werken, helpen wij aan een job. Wat ik ook sterk vind is dat ze niet vasthangen aan een bepaald product of strakke visie.

“Ja, inderdaad. Focus op het maatschappelijke probleem dat je wil oplossen, en wees flexibel in de manier waarop je dat doet. Als impactondernemer heb je eigenlijk twee uitdagingen: je moet een maatschappelijk probleem aanpakken én tegelijk een oplossing aanbieden die werkt op de markt. Die balans is niet eenvoudig, maar wel essentieel.”

“Durf. Dat is echt mijn eerste advies. Trek je stoute schoenen aan en ga actief de markt verkennen. Dat geldt trouwens voor élke ondernemer, niet alleen voor wie sociaal onderneemt.”

“Focus je niet enkel op de ‘usual suspects’ die al bezig zijn met duurzaamheid. Ga ook in gesprek met klanten die op het eerste gezicht minder sociaal of ecologisch gedreven zijn. Onlangs zei iemand me nog: ‘Liever een toffe klant met een minder goed project, dan een goed project met een lastige klant.’ En daar zit wel iets in.”

“Als je jouw product of dienst verkocht krijgt aan een klant die nog niet bewust duurzaam bezig is, dan is dat óók waardevol. Wie weet welke zaadjes je daar plant, en welke beweging je van binnenuit op gang kunt brengen?”