Stadsmakersfonds: maatschappelijke herbestemming van bijzondere panden en unieke plekken
Stadsmakersfonds is actief in heel Vlaanderen en focust zich op thema’s als zorg en welzijn, het verbinden van buurten en de transitie naar een circulaire economie. Hun missie is helder: samen met anderen plekken creëren die bijdragen aan een socialere en duurzamere toekomst.
Stadsmakersfonds is een jonge, coöperatieve vennootschap, opgericht in december 2020 door alternatieve projectontwikkelaar Miss Miyagi. We zijn bijna 4 jaar later, en het gaat hard voor de organisatie: intussen hebben ze een groep van 190 coöperanten om zich heen verzameld. Samen blazen ze erfgoed en onderbenutte plekken nieuw leven in, zodat maatschappelijke organisaties en projecten er kunnen floreren. Door die bijzondere plaatsen mee te financieren, helpen de aandeelhouders buurten en steden dynamischer, duurzamer en vooral warmer te maken.
Bouwen aan de stad, niet (alleen) in de stad
In onze steden woedt een hevige strijd om ruimte. We wonen en werken met steeds meer mensen op steeds minder beschikbare oppervlakte. Bedrijven die bouwen, doen dat steeds professioneler, maar ook anoniemer. Ze bouwen niet noodzakelijk wat de maatschappij nodig heeft, wel wat geld opbrengt. En dat is een probleem.
“In de strijd om ruimte zijn er winnaars, maar ook veel verliezers”, vertelt An Eijkelenburg, directeur van Stadsmakersfonds. “We maken als maatschappij niet altijd ruimte voor de dingen die we echt nodig hebben. Dat willen wij anders doen. Bij de projecten van Stadsmakersfonds draait het om het creëren van plekken die er echt toe doen. Tegelijk zien we dat veel bestaande panden in onze steden onderbenut blijven, vaak omdat ze te complex zijn of omdat er simpelweg geen commerciële winst te halen valt. Maar juist die historische panden en erfgoedlocaties bieden ongelooflijk veel potentieel voor nieuwe invullingen met maatschappelijke meerwaarde. Het gaat niet om louter stenen, wel om wat er binnen die muren gebeurt. De ruimtes die we creëren, zijn bedoeld voor projecten die zich richten op zorg, welzijn, een gezonde economie en het bevorderen van sociale cohesie.”
Buurtgerichte zorg bij De Boomgaard in Kessel-Lo
Eén van die innovatieve projecten waar ze bij Stadsmakersfonds bijzonder fier op zijn, is De Boomgaard in Kessel-Lo (Leuven). Mensen met heel diverse zorgvragen uit de directe omgeving zullen hier vanaf eind 2025 terecht kunnen. “Vaak zien we dat mensen geïsoleerd geraken vanaf het moment waarop ze zorg nodig hebben”, zegt An. “Mensen die ouder worden, verhuizen noodgedwongen naar een woonzorgcentrum. Idem voor mensen met een beperking, die in een instelling belanden. Voor veel van die patiënten is er geen alternatief dichtbij huis. Terwijl mensen niets liever willen dan dat: in hun eigen buurt blijven, ook als ze ouder worden of zorg nodig hebben. Wij proberen dat op te lossen door een plek te creëren als De Boomgaard, waar zorg en welzijn centraal staan, zonder dat mensen hun netwerk verliezen. Een plek waar zowel zorgverleners als bewoners elkaar kunnen ontmoeten, en waar verschillende vormen van zorg toegankelijk zijn voor iedereen in de buurt.”
De Boomgaard is maar één van de zes projecten waar Stadsmakersfonds momenteel aan werkt. Als er al een rode draad is, dan is het deze: in alles wat ze doet, legt de organisatie een sterke nadruk op samenwerking met lokale partners. “We doen niets alleen,” vult An aan. “Voor elk project werken we samen met lokale organisaties, overheden en investeerders. Op die manier zorgen we ervoor dat de plek ook echt aansluit bij de noden van de gemeenschap. Zien we die optie tot partnerschap niet? Dan beginnen we er ook niet aan. Want bij zo’n herbestemming komt enorm veel kijken. Nochtans zien we dat het de meest complexe projecten zijn die uiteindelijk de grootste impact hebben op de samenleving. In de vuilste mest groeien vaak de mooiste rozen.”
In de vuilste mest groeien de mooiste rozen. Het zijn vaak de moeilijkste projecten die uiteindelijk de grootste impact hebben op de gemeenschap.
Coöperatief ondernemen: de kracht van samen
Ook het runnen van hun eigen organisatie willen ze bij Stadsmakersfonds niet alleen doen. Dat was nog voor de oprichting al een uitgemaakte zaak. “De keuze voor de coöperatieve vennootschap als rechtsvorm voelde als een heel logische stap”, legt An uit. "We kozen bewust voor een model dat niet draait om winstmaximalisatie, maar om het gezamenlijk nastreven van een maatschappelijk doel. Dat maakt dat de band tussen onze coöperanten en de projecten waar ze in investeren supersterk is. Mensen doen mee omdat ze geloven in wat we doen.”
Speelt het rendement dan helemaal geen rol voor de coöperanten? “Toch wel”, nuanceert An. “Veel van onze aandeelhouders vertrouwen ons hun spaarcenten toe. Uiteraard willen ze dan gerust zijn dat we daar geen zotte dingen mee doen. Formeel ligt de limiet van het jaarlijkse financieel rendement op 6% - dat heeft te maken met de erkenning door de Nationale Raad voor de Coöperatie en de voorwaarden die daaraan verbonden zijn. Ons vooropgesteld rendement bedraagt 3%. Aan de start van ons verhaal was dat nog een pak meer dan je kreeg op een traditioneel spaarboekje. Intussen is de financiële markt grondig veranderd, maar toch zien we dat het aantal coöperanten jaar na jaar mooi groeit.”
Van vrienden & familie tot grotere impact investeerders
Bij Stadsmakersfonds zetten ze bewust in op het aantrekken van een diverse groep investeerders, die ze verdelen in drie categorieën. "We hebben particulieren, vaak vrienden en familie van de projecten, die met een bescheiden bijdrage willen meehelpen aan het realiseren van onze missie," legt An uit. "Daarnaast hebben we ondernemers die al wat verder staan in hun carrière en investeren in projecten waarin ze geloven. Tenslotte kunnen we bij Stadsmakersfonds rekenen op de steun van grotere impact investeerders.” "
Deze mix zorgt ervoor dat Stadsmakersfonds een stabiel kapitaal kan opbouwen, terwijl ze trouw blijven aan hun coöperatieve visie. Want elke coöperant heeft een gelijke stem, ongeacht de omvang van de investering. "Of je nu voor vijfduizend euro of voor een half miljoen aan aandelen koopt, je hebt altijd dezelfde inspraak binnen onze coöperatie," benadrukt An. “Het doel is om tegen 2026 een kapitaal van 10 miljoen euro op te halen en het aantal coöperanten te laten groeien tot 300 à 350 mensen. We vergelijken het vaak met een groot trouwfeest: een netwerk dat groot genoeg is om impact te maken, maar klein genoeg om verbonden te blijven.”
Voor de toekomst mikken we op een groep van 350 coöperanten. Vergelijk het met een groot trouwfeest, waar iedereen elkaar al kent of makkelijk leert kennen.
Sociale InnovatieFabriek als compagnon de route
Ook groeien als impact onderneming doe je best niet op je dooie eentje. “We hebben de afgelopen 4 jaar veel gehad aan de ondersteuning vanuit de Sociale InnovatieFabriek”, beaamt An. "In het begin kenden we jullie nog niet goed, maar via jullie bredere communicatie kwamen we uiteindelijk toch in aanraking met jullie werk. Het team van Sociale InnovatieFabriek heeft ons op hun beurt in contact gebracht met een groep van gelijkgestemde sociale vernieuwers. Dat was en is heel verfrissend. Het netwerk dat jullie bieden, helpt ons om buiten onze eigen kring te treden en nieuwe samenwerkingen aan te gaan."
Ook de concrete ondersteuning, zoals de 1-op-1 gesprekken en adviesverlening, vond Stadsmakersfonds heel waardevol. An: “We zijn meerdere keren bij jullie komen aankloppen voor advies, bijvoorbeeld over welke strategische keuzes we moesten maken. Ook op jullie events en workshops ben ik graag aanwezig om waardevolle inzichten te tanken.”
Radicale Vernieuwers: veel meer dan zomaar een label
In 2022 was Stadsmakersfonds nog één van de 10 finalisten van Radicale Vernieuwers, de wedstrijd waarmee we om de twee jaar vernieuwende oplossingen voor maatschappelijke problemen in de spotlights zetten. Het winnen van deze prijs was voor de organisatie niet alleen een erkenning van hun werk, maar ook een springplank naar verdere groei. “Radicale Vernieuwers heeft ons enorm geholpen om zichtbaarder te worden. We kregen niet alleen meer media-aandacht, er kwamen ook nieuwe partners en investeerders op ons pad dankzij dat label. We hebben er echt op ingespeeld in onze communicatie, en dat heeft ook geloond. Maar los daarvan was het ook gewoon fijn om te horen dat we goed bezig waren. Radicale Vernieuwers winnen heeft ons nog vastberadener gemaakt om op te schalen en zo meer impact te maken. Want ons werk is nog lang niet klaar”, besluit An.
Meer inspiratie
- Stadsmakersfonds was in 2022 één van de deelnemers aan Radicale Vernieuwers: een initiatief waarmee we mensen die hun schouders zetten onder nieuwe oplossingen voor de grote uitdagingen van onze maatschappij een podium willen geven. Ben jij dat? Stel je dan kandidaat vóór 9 oktober.
- Eén van onze partners in die wedstrijd is Cera, de specialist voor alles wat te maken heeft met coöperatief ondernemen.
- Zelf mee investeren in de stad? Stadsmakersfonds organiseert regelmatig webinars en infomomenten voor kandidaat-coöperanten.
Stadsmakersfonds in cijfers
Startkapitaal opgehaald bij 80 early believers: 1,4 miljoen euro
2024: 190-tal geëngageerde coöperanten, die elk tussen de 5.000 en 500.000 euro investeren. Gemiddeld kopen ze voor zo’n 20.000 euro aan aandelen.
Tegen 2026: groeien naar 350 coöperanten en 10 miljoen euro eigen kapitaal
Dit artikel werd gepubliceerd op 3 oktober 2024.
Stadsmakersfonds
Oprichter: Opgericht in december 2020 door Miss Miyagi & erkend door de Nationale Raad van Coöperaties (NRC)
Concept: bijzondere panden in de stad een maatschappelijke herbestemming geven
Organisatie: erkende coöperatieve vennootschap Stadsmakersfonds
Meer innovatoren
OHNE: coöperatie van verpakkingsarme winkels met een sterke focus op lokale en biologische producten
OHNE is een coöperatie van duurzame supermarkten, waar positieve impact maken centraal staat. Je shopt er biologisch, lokaal én verpakkingsvrij. Waar ze bij OHNE rotsvast van overtuigd zijn? Dat elke euro die we als consument uitgeven, mee bepaalt hoe de wereld van morgen eruit ziet.
Lichtwerk: mens en technologie in balans
Lichtwerk rust bedrijven uit met Augmented Reality oplossingen om kwetsbare werknemers te ondersteunen bij hun taken.
TriVelo: de sociale taxifiets
Nieuwkomers beter integreren en senioren mobieler en socialer maken. Dat is de missie van TriVelo.