Home Innovatoren Lichtwerk: mens en technologie in balans

Lichtwerk: mens en technologie in balans

Maatschappelijke uitdaging: Inclusie, Werk

Sector: Maakindustrie

Regio: West-Vlaanderen

Lichtwerk ontstond uit de samenwerking van drie partners. Vandaag zijn ze een erkende coöperatieve vennootschap. Die coöperatieve gedachte komt terug in de organisatie van het team en de samenwerking met klanten.

Lichtwerk rust bedrijven uit met Augmented Reality oplossingen om werknemers te ondersteunen bij hun taken. De technologie projecteert de werkinstructies voor de operatoren rechtstreeks op de objecten en op het werkoppervlak. Zo leren kwetsbare, kortopgeleide of onervaren medewerkers sneller nieuwe taken aan, kunnen ze complexer werk uitvoeren en kunnen bedrijven de kwaliteit beter garanderen. De organisatie ontstond als vzw, met drie oprichtende partners, maar is sinds begin 2021 een erkende cvso.

Lieven Bossuyt van LichtWerk - Frank Toussaint

Missie: werken aan een 100% inclusieve arbeidsmarkt

Lichtwerk werd opgericht in 2019, als een spin-off van verschillende vzw’s. In de jaren daarvoor had maatwerkbedrijf Mariasteen veel ervaring opgebouwd met assistieve technologie om operatoren te ondersteunen. “Al snel kwamen andere maatwerkbedrijven aankloppen met vragen over de slimme assistieve werkposten”, vertelt Lieven Bossuyt, coördinator van Lichtwerk. “Die vragen gingen enerzijds over de technologie, en anderzijds over hoe je het hele proces opzet en hoe je werknemers ervoor opleidt. Voor de verspreiding van die assistieve technologie en de expertise errond, is Lichtwerk opgestart.”

De oprichtende partners zijn maatwerkbedrijf Mariasteen, koepelorganisatie Groep Gidts en werkplekarchitect Emino. Lichtwerk werd een vzw. Lieven: “Dat was op dat moment een evidentie. De oprichters zijn zelf vzw’s, en wilden maatschappelijke impact maken, namelijk werken aan een 100% inclusieve arbeidsmarkt. We stonden er toen niet echt bij stil dat zoiets ook onder andere rechtsvormen mogelijk is. Als vzw kun je wel commerciële activiteiten ontwikkelen, maar een vzw-structuur is beperkt als je wil schalen, pivoteren, of een kapitaalsverhoging wil doorvoeren. Eind 2020 waren alle geesten gerijpt: we zouden een coöperatieve vennootschap worden.”

Coöperatie: meer slagkracht en flexibiliteit

Waarom dan een coöperatieve vennootschap? “Het past bij hoe we als organisatie willen werken met onze vennoten”, zegt Lieven. “We willen namelijk onze gemeenschappelijke expertise ontsluiten. Als coöperatieve vennootschap met erkenning als sociale onderneming zijn we veel flexibeler. We zien bijvoorbeeld nog veel mogelijkheden om onze missie te realiseren. Naast Augmented Reality zijn er nog andere vormen van cognitieve ondersteuning die helpen bij onze missie. Een vennootschapsstructuur maakt het flexibeler om daarmee om te gaan.”

Ook financieel maakt het een verschil. “Onze basis is vandaag veel sterker. We hebben een kapitaalsverhoging doorgevoerd met de oprichtende partners, wat niet kan in een vzw. Daarnaast hebben we ook een achtergestelde lening gekregen bij Trividend. Door die combinatie staan we steviger in onze schoenen.”

Als vzw kun je wel commerciële activiteiten ontwikkelen, maar een vzw-structuur is beperkt als je wil schalen, pivoteren, of een kapitaalsverhoging wil doorvoeren. Daarom is een coöperatie flexibeler.

Lieven Bossuyt

In zee met Cera

Om die omzetting te realiseren, deed Lichtwerk een beroep op Cera, specialist in coöperatief ondernemen. Adviseur Lieve Jacobs stond in voor de begeleiding. “Dankzij haar expertise konden we de juiste keuzes maken. Het was een boeiend en intens traject: we hebben én de statuten én het businessplan én het intern reglement herbekeken, op amper drie maanden tijd. We hebben alle procedures vastgelegd: van de goedkeuring van nieuwe vennoten over de benoeming van bestuursleden tot het financiële. Zo hebben we het vierogenprincipe ingevoerd: een bestuurder bekijkt samen met mij de investeringen en contracten. Als coördinator voel ik me goed gesteund op die manier.”

Door die herziening kan Lichtwerk ook onafhankelijke bestuurders aantrekken voor hun expertise. Sinds maart 2021 zit Niek De Taeye in het bestuur. “Niek werkt bij Orsi Academy, een hoogtechnologisch kennis- en innovatiecentrum met wereldwijde expertise in robotchirurgie. Zijn ervaring in technologie en data is een enorme meerwaarde voor ons.”

De medewerker krijgt de instructies meteen op het werkoppervlak geprojecteerd. - Frank Toussaint

Flexibel team

Lichtwerk kan rekenen op enorm betrokken vennoten, niet alleen in het bestuur maar ook in de organisatie van het team. Lichtwerk bestaat uit een compact kernteam en krijgt versterking vanuit de partnerorganisaties waar nodig. Lieven: “Als we bijvoorbeeld voor een klant tijdelijk expertise nodig hebben rond engineering, detacheert Mariasteen een medewerker naar Lichtwerk. Dat zorgt voor een flexibele organisatie, wat een groot voordeel is gebleken in de voorbije onzekere jaren.”

“Dat is echt een win-win-situatie: Lichtwerk kan de juiste expertise binnenhalen, zonder dat freelancers of consultants met de kennis gaan lopen. Ook voor de partnerorganisaties is dat interessant. Grote corporates zetten vaak interne start-ups op om het ondernemerschap te stimuleren en medewerkers te laten kennismaken met het business model canvas, met pivoteren … Bij ons gebeurt dat via de spin-off. Emino heeft meer dan 250 medewerkers, Mariasteen heeft er 900 en Groep Gidts omvat met al haar organisaties zelfs 1.500 medewerkers. Voor hen is het boeiend om mee te draaien in een kleine, wendbare organisatie. Het vraagt natuurlijk coördinatie en afstemming. Maar uiteindelijk hebben we altijd de juiste persoon op de juiste plaats.”

Geen leverancier maar een partner

De coöperatieve gedachte wordt ook in de samenwerking met klanten steeds belangrijker. “Voor mij staat ons product niet centraal, maar wel het co-creatieproces met de klant”, legt Lieven uit. “Een tijd geleden waren we erg gefocust op het kwantificeren van onze impact. Voor elke lead wilden we meteen de Return On Investment gaan berekenen. Dat is lastig omdat bedrijven vaak geen data bijhouden over hun kwaliteitsverlies. Vandaag pakken we het anders aan. We stellen veel meer vragen aan potentiële klanten. Hoe kan je als bedrijf bijvoorbeeld agile inspelen op vragen van klanten? Als je meest gekwalificeerde medewerkers op vijf jaar van hun pensioen staan, hoe ga je die kennis borgen in je bedrijf? Ga je mensen opleiden of investeren in technologie? We willen vooral een denkproces in gang steken en samen nadenken over oplossingen. Dat co-creatieproces is veel belangrijker dan het exacte cijfer van de ROI.”

“Onze expertise gaat over de interactie tussen mens en machine. Hoe kan je toepassingen verbeteren, hoe kan je ze bruikbaarder maken vanuit de design for all-gedachte? Daar zit onze kennis, in die human centered technology. Die kennis zal alleen in belang winnen, want het wordt er niet makkelijker op om de balans te vinden tussen mens en technologie.”

We willen vooral een denkproces in gang steken en samen nadenken over oplossingen. Dat co-creatieproces is veel belangrijker dan het exacte cijfer van de ROI.

Lieven Bossuyt

Blik op Nederland

Vandaag staat Lichtwerk niet waar ze anderhalf jaar geleden dachten dat ze zouden staan. Corona was een streep door de rekening: alle budgetten voor innovatie gingen naar Covid-maatregelen en werkvloeren waren heel moeilijk toegankelijk om analyses te doen. Lieven: “De meeste bedrijven waren bezig met overleven op de korte termijn. Terwijl wij oplossingen bieden voor strategische uitdagingen op de lange termijn.”

De markt in Vlaanderen is verkend. “De maatwerkbedrijven kennen ons en wij kennen hen. Voor sommigen is het nog niet het juiste moment om te investeren; sommigen wachten op incentives van de overheid. We kijken nu ook naar het buitenland. De sociale economie in Nederland, Frankrijk en Duitsland is vergelijkbaar met de onze qua opzet en activiteiten. In Nederland is er een groot potentieel voor assistieve technologie, zowel in de sociale als de reguliere economie. Daar is onze blik nu op gericht. Verder onderzoeken we wat er haalbaar is in Frankrijk. We laten ons begeleiden door Flanders Investment and Trade: zij weten welke beurzen interessant zijn en hoe we dat moeten aanpakken.”

Lieven Bossuyt van LichtWerk in een maatwerkbedrijf - Frank Toussaint

Technologie aanpassen aan kwetsbare mensen

Lichtwerk wil niet alleen schalen naar het buitenland: ze willen ook hun assortiment verbreden. Lieven: “Er ligt enorm veel potentieel bij technologie om kwetsbare mensen te ondersteunen op de arbeidsmarkt. Zo hebben we met Emino onderzoek gedaan rond het gebruik van vertaaloortjes op de werkvloer. Die oortjes vertalen instructies in real time, maar zijn in eerste instantie ontwikkeld voor hoger opgeleide personen. Maar als je de technologie aanpast, kan je het bijvoorbeeld inzetten om taalbarrières weg te werken voor nieuwkomers die hier aan de slag gaan.”

“Dat is exact wat Mariasteen heeft gedaan vier jaar geleden. De oplossingen van LightGuide waren oorspronkelijk gemaakt voor de automotive, in de eindassemblage van auto’s. Elke auto is anders, door andere opties enzovoort. Daarom werden de instructies geprojecteerd op het werkoppervlak zelf. Alleen was die technologie gemaakt op maat van multinationals. Niet op maat van Vlaamse KMO’s, en al helemaal niet op maat van kwetsbare werknemers. Dat maakt onze technologie en aanpak zo innovatief. Het zorgt voor succeservaringen bij kwetsbare werknemers, en bij de bedrijven. Ja, technologie speelt een sleutelrol in het inclusief maken van onze arbeidsmarkt, en bij uitbreiding van onze maatschappij.”

Lichtwerk kreeg in 2019 de juryprijs van de Radicale Vernieuwers.

Meer weten over Cera? Als partner van de Sociale InnovatieFabriek investeert Cera in welvaart en welzijn, en ondersteunt Cera coöperaties.

Meer weten over Trividend? Trividend is de Vlaamse investeringsmaatschappij voor de sociale economie. Trividend investeert in sociale en coöperatieve ondernemers die inzetten op de tewerkstelling van kansengroepen en/of die in hun bedrijfsvoering mens en milieu de plaats geven die ze verdienen.