Phoebe Tickell: "Verbeelding is een grote kracht om uit crisissen te geraken."

De wereld staat in brand, letterlijk en figuurlijk. Naast bosbranden die oplaaien door de klimaatopwarming, poppen overal in onze samenleving brandhaarden op. Armoede, kinderopvang, afval, mobiliteit, inclusie, mentaal welzijn... we staan voor een enorme berg problemen om op te lossen. Volgens Phoebe Tickell kan het. Maar dan moeten we eerst onze mentaliteit rond die thema's veranderen. We spraken haar via Zoom over de keynote die ze zal geven tijdens System Shakers.

Je gelooft dat we dankzij verbeelding oplossingen kunnen vinden voor moeilijke thema's. Leg eens uit.

“De wijze waarop we ons leven, leren en werken al decennialang organiseren, de manier waarop we onze samenleving indelen, dat blijkt vandaag niet meer goed te werken. Gevolg is dat we stilaan in een staat van impasse terecht komen. Het goede nieuws is dat we met z'n allen een nieuwe realiteit kunnen creëren. Maar dan moeten we onze verbeelding durven gebruiken. Verbeelding is echt een superkracht. Het is voor iedereen beschikbaar, altijd en overal."

Wat doet een verbeeldingsactivist zoals jij?

"Ik help mensen via speelse methodes zien dat een andere wereld mogelijk is. Pas als iemand verder durft kijken dan wat hij al kent, zal die zijn perspectief kunnen veranderen. En waar nodig zijn gedrag aanpassen. Alleen zijn we het beetje verleerd om out-of-the-box te denken, uit angst om iets verkeerd te doen of niet volgens de 'opgelegde norm'. De industrialisering had een verwoestend effect op onze creativiteit. We zijn geobsedeerd geraakt door efficiëntie en multipliceerbaarheid, wat staat haaks staat tegenover handenarbeid en creativiteit. Ook ons schoolsysteem duwt de creativiteit uit kinderen. En dan zijn ze ineens volwassen. Ik zie een grote link met het probleem van geestelijke gezondheid waarmee we vandaag kampen. Een 1-size-fits-all model is niet humaan. Mensen voelen zich uitgesloten."

Heeft de plaats waar je opgroeit invloed op je creativiteit?

"Ik denk van wel. Als kind woonde ik in Hongarije, in een iets armere en soberdere regio. De andere helft van mijn leven spendeerde ik in het goed ontwikkelde Londen, waar alles netjes geregeld is. Het verschil in verbeeldingskracht tussen de inwoners is heel frappant. In Hongarije voelde ik veel meer warmte, samenhorigheid en creativiteit. Wanneer mensen minder hebben, gaan ze meer met elkaar delen en zoeken ze zelf naar manieren om hun leven te vergemakkelijken. Automatisch gebruiken ze ook meer hun handen. Modernisering maakt ons dus zeker niet creatiever."

Speelt de overheid daarbij een rol?

"Ik merk alleszins een groot verschil tussen Europa en pakweg Zuid-Amerika, waar vaak meer linken zijn tussen politiek en kunst. In Europa is er weinig ruimte voor diepe en radicale creativiteit. Dat is grotendeels voorbehouden aan mensen die betaald worden om voor ons te fantaseren, zoals filmmakers of auteurs. Jammer, want het soort denken dat we op grote schaal nodig hebben om uit onze complexe problemen te komen, is voor de meeste mensen niet toegankelijk. Men vraagt van iedereen durf, samenwerking, moed, creativiteit en verbeeldingskracht, maar men erkent niet dat daarvoor tijd, ruimte en oefening nodig is. Verbeelding komt niet vanzelf."

Op welke manier zag je zelf al resultaat van jouw werk?

"Bij de groepssessies met het Moral Imaginations Lab gebruiken we multimedia-ervaring, geluid en live artwork om verbeelding aan te boren. Vorig jaar deden we een vierdaags traject met inwoners uit Watchet, die allen met bepaalde issues zaten. Toen ik de groep na een klein jaar terugzag, waren velen van hen echt veranderd. Eén iemand was zelfs verkozen in de lokale politiek. Wij vertelden niet wat ze moesten doen om hun leven aan te pakken, maar we openden wel de deur naar hun verbeeldingskracht. Toen bleek er ineens veel mogelijk."

Wat hoop je dat het publiek mee naar huis neemt van jouw keynote?

"Ik zou het super vinden als iedereen nadenkt over de vraag “Wat heb ik nodig om mijn verbeelding te doen stromen?" Dat kan vanalles zijn, maar het kan fantastische gevolgen hebben voor de rest van jouw leven of project."